Ruimteneutraliteit en de bouwshift

8 maart 2024

Op 8 maart woonde ik een gastcollege bij over de ruimteneutraliteit en de bouwshift als doelstelling van duurzaam landgebruik. Ik heb dit gastcollege gevolgd op Campus Schoonmeersen van HoGent, en kwam hiermee ook in contact door de school zelf. Naar aanleiding van de lessen DRO heb ik gekozen om dit gastcollege bij te wonen.

In dit gastcollege bespreken we de concepten van ruimteneutraliteit en de bouwshift als doelstellingen voor duurzaam landgebruik. De uitdaging ligt in het beperkte en kwetsbare land, dat vaak snel degradeert en moeilijk herstelt. Wereldwijd wordt 72% van het land ingenomen door menselijke activiteiten, wat een grote impact heeft op het ecosysteem. Het beleid streeft naar ruimteneutraliteit, wat betekent dat de hoeveelheid ingenomen land niet mag toenemen.

Er worden drie belangrijke principes gehanteerd: vermijden (voorzichtig omgaan met ruimtebeslag), verminderen (onvermijdelijk ruimtebeslag minimaliseren) en compensatie (restant ruimtebeslag compenseren). Dit vertaalt zich naar een ruimteneutraal landbeleid; waarbij de nadruk ligt op het beschermen van bestaand land in plaats van get ontwikkelen van nieuw land.

Op nationaal niveau zijn er verschillende contexten, met België als een pionier land in deze aanpak. De focus ligt hierbij op nauwkeurige metingen en het aanpassen van de wetgeving; zoals de verschuiving van de betonstop naar de bouwshift in Vlaanderen, die 10.000 hectare land beschermt.

De doelstelling is een zorgvuldige balans te vinden tussen ruimtebeslag, eigendomsrechten en de bescherming van natuur- en landbouwgronden. Dit vraagt om een actieplan dat in samenwerking met natuur- en milieuorganisaties wordt uitgerold. Het project benadrukt het belang van het herstellen van de landoppervlakte en het verbeteren van het landgebruik voor een duurzamere toekomst.